Bir Kolaj İşçisinin Günlüğünden rastgele yaşamaya itiraz!

20'nci yüzyılın bir Ekim) Buca Pembe Köşk’te görülebilir. Develi, pek çok malzemenin bir araya getirilmesiyle oluşan kolajlarda ekolojiden kadın haklarına, yangınlardan futbola kadar geniş temalarla çalışıyor. Kolaj çalışmalarına başlamadan öncesinde, enstrüman teknisyeni olan ve bir süre sonra da işletmeyle uğraşan Develi, yaptığı çalışmalarla “Ben insanları ne kadar düşündürebilirim” diyor ve kendi sınırlarını da zorlamayı istediğini belirtiyor.

Video:İzmirlilere sorduk! Körfez kokuyor mu? İşte aldığımız yanıtlar....

Öncelikle kolaj sanatı nedir, kısaca tanımlayabilir misiniz?

Kolaj sanatı, eski gazetelerden, eski bezlerden, tahta parçalarından bir araya getirilmiş, yani farklı resimlerden ve malzemelerden oluşan yeni bir kompozisyon. Gazetelerden veya dergilerden farklı resimler kesiyorsunuz, bunları bir araya getiriyorsunuz, buradan da bambaşka bir serüvene çıkıyorsunuz. Bazen beklediğinize yakın bir şey çıkıyor bazense hiç beklemediğiniz bir sonuç. İlginç olan da bu zaten. Yola çıkarken ‘ben şunu yapacağım’ diyemiyorsunuz, içinde sürekli sürprizler var. Bu anlamda zevkli ve zamanı iyi değerlendiren, üretken bir sanat dalı.

Bir kompozisyon sanatı diyebilir miyiz?

Evet, diyebiliriz. Dijital ortamda hazırlanan bir sanat da diyebiliriz. Kompozisyonlar artık sadece kalemle, yazıyla, resimle yapılmıyor dijital olarak da yapılıyor. Kolajın birçok yönü var. Sadece görsel olarak değil örneğin şiir ve edebiyat gibi farklı konuların da kolajı yapılıyor.

Kolaj sanatı Türkiye’de ne kadar biliniyor? Hem Türkiye’deki hem de dünyadaki tarihi ile ilgili bizi bilgilendirir misiniz?

Türkiye’de biliniyor fakat yaygın değil. Bu konuda çalışma yapan daha çok belirli kesimler var, örneğin ressamlar. Yaygın olmamakla birlikte uzun süredir çalışmaları var. Dünyada da Kübistlerden Dadaistlere geçen, Dadaistlerin geliştirdiği bir sanat. Yirminci yüzyılın bir sanatı olarak biliniyor. Bu anlamda da Avrupa’da yaygın diyebilirim.

Siz bu sanat dalıyla kaç yıldır uğraşıyorsunuz? Nasıl başladınız?

İki buçuk yıldır uğraşıyorum. Pandemi döneminde başladım. Pandemide bildiğiniz gibi, herkes eve kapandı, herkes kendince bir şeylerle uğraşarak zaman geçirmeye çalışıyordu. Fakat bir gün her şey tükendi ve bıkma noktasına geldik. Eşim, 'ben kolaj çalışması yapacağım' diye tablolarını yaptığı resim atölyesine indi. Bir süre sonra ben de karşısına oturdum. Atölyedeki eski gazeteleri topladım, kesmeye başladım, bir kaba doldurdum ve onlarla başladım. Eşime baka baka yapmaya çalıştım. Tekrar tekrar denedim. Bu esnada eşim görsel zekamın hızlı çalıştığını fark edip, beni teşvik etti. Böyle bir cesaretle başladım ve iki yılda da 100’e yakın kolaj çalışması yaptım.

İzmir'de neler oldu? - 18 Ekim 2023

Dördüncü serginizi yapacaksınız. İlk sergiden bu yana aldığınız tepkilerde ne gibi bir değişim oldu?

Genel olarak motive eden değişimler oldu. Bostanlı Sanat Galerisi’nde gerçekleşen ilk sergimde 400’den fazla insanla karşılaştım ve birçoğuyla sohbet etme şansım oldu. Orada yapılan genel değerlendirmelerde çok farklı konulara değindiğimi söylemişlerdi. Ben de bunu olumlu bir değerlendirme olarak algıladığım için bu farklılığı, konu zenginliğini nasıl artırabilirim diye düşündüm. Böylece dört buçuk aylık bir çalışmayla futbol kolajımı yaptım. O da belki, dünyada bir ilk. Buca’da sergi fikri de aslında davet üzerine oldu. Daha önceki sergilerime katılan insanların ‘artık Buca’da da açmalısın’ teşvikleri ile Buca’da sergi açmamın bir zorunluluk olduğunu düşündüm.

Kolajlarınızda daha çok hangi konular üzerine çalışıyorsunuz?

Ekolojiden, kadına, tarihten yangınlara ve futbola. Aslında genel olarak düşünme üzerine. Düşünmeye yol açacak her konu benim için önemli. Ben insanları ne kadar düşündürebilirim’i dert ediyorum. Bunun için de kolajlarıma özellikle isim vermiyorum. Çünkü o, ister istemez yönlendirici oluyor ve düşünmeyi bir nevi sınırlandırıyor. Ne kendimi ne de sergiye gelenleri sınırlandırmak istemiyorum. Herkes özgürce kendini ifade etsin ve ben onlardan bir şeyler öğreneyim istiyorum.

Video:Tırnaklarını habersiz yaptıran genç kadının erkek arkadaşı tırnaklarını kırdı!

Pek çok yorum aldığınız ve aslında bu çalışmanın sınırları çok genişmiş dediğiniz bir çalışmanız oldu mu?

Elbette. Bu da çok doğal çünkü her insan farklı bir kültürel birikime sahip. Ben çalışmalarımda da buna çok fazla rastlıyorum. Örneğin çalışmayı ilk kez gören bir tur atıp tekrar tekrar gördüğünde, her defasında başka yorumlarda bulunuyor. Yani başka insanları bırakın, aynı kişilerde bile sınırlar çok genişliyor. Bazen bana ‘şunu mu yapmak istedin’ diyorlar ben de ‘hayır ama bunu öğrendiğim iyi oldu’ diyorum.

Başka şehirlerde de sergi açma planlarınız var mı? Bu çalışmalar kapsamında hedefleriniz neler?

Bence herkesin bir hedefi olmalı. Ben de yapabileceğimin sınırlarını zorlamak istiyorum. Başka şehirlerde ve hatta yapabilirsem yurt dışında da sergi açmak istiyorum.

Siz isim koymuyorum, izleyicinin yorumuna bırakıyorum dediniz ama ben birkaç çalışmanızı anlatmanızı rica edeceğim. Örneğin sergi afişinizde kullandığınız çalışmayı anlatabilir misiniz?

Günümüzde kadın sorunu temel sorun hâline geldi. Erkek egemen sistemde artık her gün bir kadın cinayeti gerçekleşmesi sıradanlaştı ve bu çok korkunç bir durum. Bunun kabul edilmemesi gerekiyor. Buna her anlamda karşı çıkmak gerekiyor. Ben de bir itirazda bulunmak istedim ve yaptığım çalışmanın bu sorunu dile getirecek bir araca dönüşmesini bekliyorum. Bu çalışmada anlatmak istediğim, kadının yaşama bir anlamda zar atmaması gerektiğiydi. Tabii, sadece kadınların değil tüm insanların yaşama bir zar atmaması gerektiğiydi. Şans eseri yaşamamamız, bir gelecek kaygımızın olmaması gerektiğine inandığım için, ben de küçük bir katkım olsun istedim. Bu çalışma rastgele yaşıyor oluşumuza bir itirazdı.

dünya tarihinde ilk kez yapılmış olan futbol kolajınızda ne anlatmak istediğinizi paylaşır mısınız bizimle?

Futbol günümüzde kitlelerin çok yoğun olarak ilgilendiği bir spor dalı ve artık endüstrileşmiş durumda. Bu bir tehlike aynı zamanda. Bu tehlike nedir? Endüstrileşmiş futbol, süreç içerisinde insanları, futbolla ilgili olarak yanlış yönlendirmeye itiyor ve bu da yanlış sonuçlara da neden olabiliyor. Türkiye gibi ülkelerde farklı yorumlara yol açıyor. Siyasette nasıl mafyalaşmalar varsa futbolda da mafyalaşmalar oluyor. Haliyle rüşvetler, maç satın almalar, skorlarla oynamalar… Ki futbolcuların yaşam güvenliğini de ortadan kaldıran bir sonuç bu. Kirli sisteme itiraz eden futbolcu bir şekilde ekarte ediliyor. Örgütlenmeyi ortadan kaldırıyor ve güvensizliği hâkim kılıyor. Bu örgütsüzlüğü ve güvensizliği ortadan kaldırmak, mücadeleyi ve etik değerleri ön plana çıkarmak gerekiyor. Örneğin çalışmamdaki Sokrates, Brezilya’da federasyon başkanlığına adaylığını koydu. Öncesinde de futbolcuların sendikalaşmasıyla uğraştı. Seçimi kazanamadı, kazandırmadılar daha doğrusu. Geçmişte sendikalaşmayla uğraştığı için bütün sistem onun karşısında birleşti. Bir anlamda futbol etiği de ekarte edilmiş oldu. Bunu da dile getirmek için Sokrates’in üzerinde Düşünür Sokrates var. Futbolcuların arasında bir filozof var. İnsanlar bunu gördüğünde ‘neden’ diyecek belki de ve bu neden sorusunu sorması benim için değerli. Baktığımızda tabloya, Eto, Hitler döneminde çekilen bir maçın fotoğraflarının arasında. Bir tarafta Lefter var. Yine Türkiye’de önemli başarılara imza atmış ama daha sonrasında sendikayla uğraştığı için tasviye edilmiş Metin Kurt var. Bir dönem, Metin Oktay, Deniz Gezmiş’in idamına karşı çıktığı için gözaltına alınıyor, o fotoğrafı en öne koydum. Günümüzde kadın futbolu gelişiyor olsa da tarihte eksikti, onu kapatmak adına da en öne kadın hakem koydum.

Gürkan Develi'nin Bir Kolaj İşçisinin Günlüğünden sergisi 26 Ekim'e kadar Buca Pembe Köşk'te görülebilir.

(RÖPORTAJ KAYNAĞI: NURCAN ETİK)